KỲ CHÂU NGƯỜI YÊU NGHỆ THUẬT CỦA QUÊ HƯƠNG

Details

Published Date

Written by Võ Quê

Hits: 4993

KỲ CHÂU

NGƯỜI YÊU NGHỆ THUẬT CỦA QUÊ HƯƠNG

 

 Trong giới soạn lời ca Huế, dân ca Bình Trị Thiên, Kỳ Châu là một trong những người được các nghệ sĩ, diễn viên bộ môn ca Huế biểu diễn nhiều tác phẩm, nhất là thể loại chầu văn và tổ khúc dân ca. Đêm đêm trên sông Hương, bài chầu văn có tựa đề “Huế trọn nghĩa tình” của Kỳ Châu được vang ngân gần như trên hầu hết những con thuyền có chương trình ca Huế. Bài ca này như một bản thuyết minh bằng âm nhạc về con người,danh thắng, cảnh quan, đặc sản … Huế với lời mời gọi thiết tha : “Men đời chưa uống đã say. Ai từng đến Huế chia tay sao đành?".

Tên thật của Kỳ Châu là Nguyễn Trọng Hiệp, ông sinh ngày 13.6.1928, quê quán thuộc phường An Cựu, thành phố Huế. Thuở còn nhỏ Kỳ Châu học Tiểu học ở trường An Cựu, thi đậu bằng cơ thủy rồi được chuyển qua trường Trung học Thuận Hóa. Tại đây Kỳ Châu may mắn được thầy giáo dạy văn là Trần Xuân Diệu phát hiện Kỳ Châu có năng khiếu thơ văn lại ham mê sáng tác nên thầy đã quan tâm dạy bảo, hướng dẫn cách làm thơ, viết văn, giới thiệu đọc các sách báo có liên quan dến văn học. Cũng trong thời kỳ này, gánh ca kịch Huế Kim Sanh xuất hiện nên Kỳ Châu thường đi xem diễn rồi từ đó mê luôn sân khấu ca kịch, các làn diệu ca Huê, dân ca Bình Trị Thiên.

Đến thời cơ tổng khởi nghĩa, như những chàng trai khác trong thành phố Huế, Kỳ Châu tham gia kháng chiên rồi tập kết ra miền Bắc. Trên đất Bắc, Kỳ Châu đã có dịp gặp và làm quen với các nam nữ nghệ sĩ, diễn viên nổi tiếng trong làn ca kịch Huế như Văn Lang, Hồng Mão, Hoàng Điền, Châu Loan, Hồng Lê, Hoài Ân, Mộng Điệp, Minh Tâm … Những cuộc gặp gỡ, quen biết như thế đã giúp Kỳ Châu khơi nguồn sáng tác, soạn lời mới ca Huế, dân ca. Kỳ Châu nghiên cứu, tìm hiểu rồi tham gia học soạn lời ca Huế với những bài bản như : Nam ai, nam bình, tứ đại cảnh, nam xuân, tương tư khúc, các điệu lý Huế, hò, vè, chầu văn … do Đài Tiếng nói Việt Nam dạy. Sau khi học xong, được sự cổ vũ động viên của bà con đồng hưong Huế trên đất Bắc, sự khích lệ đáng quý của nhiều nghệ sĩ, nghệ nhân, Kỳ Châu đã mạnh dạn gửi tác phẩm của mình cộng tác với ban văn nghệ Đài tiếng nói Việt Nam rồi trở thành cộng tác viên thường xuyên của Đài và đã được ban lãnh đạo Đài đề nghị Nhà nước khen thưởng Huân chương Lao động Hạng 3 năm 1986.

Bước đầu Kỳ Châu chỉ chú trọng sáng tác những bài ca lẻ, những tổ khúc dân ca với nội dung ngợi ca quê hương, đất nước, ngợi ca Bác Hồ kính yêu, ngợi ca cuộc kháng chiến chống Mỹ anh dũng kiên cường trên hai miền Nam Bắc cùng khát vọng thống nhất tổ quốc. Nhưng dần dần, khi được tiếp cận với các loại hình sân khấu ca kịch và do có sự hướng dẫn của các anh chị nghệ sĩ lớp trước Kỳ Châu đã viết một số tiểu phẩm và được Đài Tiếng Nói Việt Nam dàn dựng để phát sóng  qua sự diễn xuất của các nghệ sĩ Châu Loan, Châu Dinh, Lài Tâm như : “Cánh hoa rừng", “Người con trai xứ Nghệ", “Nửa vòng hoa tím", “Ngọn cờ đào Quang Trung”…

Khi thống nhất đất nước, Kỳ Châu trở lại quê nhà với cương vị lãnh đạo Công ty phát hành sách, văn hòa phẩm của tỉnh. Dù bận nghiệp vụ nhưng niềm say mê sáng tác lời ca Huế, dân ca trong Kỳ Châu vẫn không cạn. Quê nhà đổi mới trong bối cảnh độc lập, tự do đã trở thành những nguồn chất liệu mới cho Kỳ Châu viết nên những bài ca có sức lay động lòng người thưởng ngoạn. Kỳ Châu tâm sự : “Về lại Huế, được gặp các nghệ sĩ,nghệ nhân ca Huế cựu và tân tôi rất mừng. Chính chất giọng của từng người đã giúp tôi viết được nhiều làn điệu. Tôi rất thích viết chầu văn vì tôi mê giọng anh Thái Hùng và Ái Hoa. Họ mà mà chầu văn thì thật xuất thần. Tiếng đàn nguyệt của anh Thái Hùng, anh Trần Đăng Ninh, của Ái Hoa cũng đã nâng tầm cho điệu hát chầu văn; Riêng ca Huế thì tôi rất ái mộ các giọng ca của  NSUT Châu Dinh, nghệ sĩ Hồng Tuyết và Thanh Tâm. Giọng ca của các nghệ sĩ ấy đã giúp cho những bài ca Huế trước sau này, trong đó có sáng tác của tôi được sống có hồn và được phổ biến rộng rãi trong giới mộ điệu. Nay tôi dù đã lớn tuổi, sức già yếu nhưng tôi cũng xin đóng góp phần nhỏ công sức của mình vào phong trào ca Huế, hò Huế, chầu văn gọi là góp hương theo gió, xin quý vị và bà con, bạn bè thông cảm !”.

Gần đây, khi thành phố Huế ra các sự kiện quan trọng như Festival Huế 2004, nhã nhạc cung đình triều Nguyễn được tôn vinh trước thế giới, Kỳ Châu cho biết ông rất phấn khởi và lạc quan cộng với niềm tự hào quê hương. Huế trọn nghĩa tình là vậy. Những tên đất tên làng, những miếng ngon vật lạ, những xuân sắc kinh kỳ mà ông đã dưa vào trong những bài ca đã cộng hưởng vào trong hòa âm Huế : “Nhạc luyến vờn rung, yêu vô cùng mùa Xuân xứ sở. Đây đất Huế kinh thành, tình chung nghĩa trọng … Ta chào bạn muôn phương, hội mừng Xuân, càng yêu Huế muôn phần”.