NHẠC SĨ NGUYỄN HỮU BA
- Details
- Published Date
- Written by Võ Quê
- Hits: 9253
Năm 1949, nhạc sĩ Nguyễn Hữu Ba sáng lập Tỳ Bà Trang...
NHẠC SĨ NGUYỄN HỮU BA
NGƯỜI GÓP PHẦN CHẤN HƯNG, BẢO TỒN,
PHÁT HUY ÂM NHẠC DÂN TỘC
Tên tuổi nhạc sĩ Nguyễn Hữu Ba gắn liền với sự nghiệp bảo tồn, truyền bá, phát huy nền âm nhạc truyền thống dân tộc Việt nam cùng nghệ thuật ca nhạc truyền thống Huế. Ông đã để lại cho đời sau nhiều công trình, tác phẩm nghiên cứu, sáng tác âm nhạc dân tộc có giá trị đáng trân trọng và một di sản văn hoá trên kinh thành Huế : Tỳ Bà Viện được nhiều người biết đến, ngợi ca : "Con chim hoàng oanh đậu cành dương liễu. Con chim đà điểu đậu nhánh mai hoa. Giữa xuân kinh có Viện Tỳ Bà. Nhạc sư có Nguyễn Hữu Ba nước mình" (Câu hò mái nhì của Ưng Bình Thúc Giạ Thị).
Nhạc sĩ Nguyễn Hữu Ba sinh năm 1914 tại làng Đạo Đầu, xã Triệu Trung, huyện Triệu Phong, Quảng Trị. Dù hoàn cảnh gia đình rất nghèo túng, cực khổ nhưng tuổi thơ của ông lại được sống trong không khí âm nhạc cổ truyền. Thời ấy trong vùng quê Quảng Trị đã xuất hiện nhiều ban nhạc với hình thức lưu diễn từ làng này sang làng khác. Do có năng khiếu lại say mê âm nhạc nên đến năm 6 tuổi ông đã được theo học nhiều loại đàn dân tộc (bầu, tranh, tì bà, nhị, nguyệt, đàn đoản, đàn tam..) với các nghệ nhân, danh cầm lớp trước, trong đó có ông Ưng Biều (còn gọi Hầu Biều), ông Cả Soạn... Khi học đàn đã thuần thục, tinh thông các âm luật, biết nhiều bài bản dân ca, ca Huế ông được tham các ban nhạc mời tham gia biểu diễn; một số gia đình còn mời ông dạy đàn cho con em họ. Ông đã thành công sớm trên lĩnh vực biếu diễn khi tuổi đời còn nhỏ, năm 1930, ông, cậu Tôn Ut, cô Dung Ngọc Lan, cô Nhơn (tức Lê Thị Mùi sinh năm 1907 tại làng Nại Cửu, Triệu Phong, Quảng Trị) một ca sĩ tài danh đã được hãng đĩa Béka (Đức) mời độc quyền thu thanh đàn và ca Huế vào loại đĩa tròng vàng; đây là đĩa hát sớm nhất về âm nhạc dân tộc Việt Nam được thu và truyền bá ở Tây âu trong nửa đầu thế kỷ 20. Qua sự kiện này, chúng ta biết loại hình đàn ca Huế đã sớm được phổ biến trong và ngoài nước.
Khi đã chính thức hội nhập vào đời sống âm nhạc, trong những năm 30, ngoài việc sáng tác trên 20 ca khúc, nhạc phim, nhạc sĩ Nguyễn Hữu Ba đã bỏ công sức trong việc tìm ra phương pháp sử dụng ký âm pháp Tây phương để có thể thay thế cách ký âm theo thang âm ngũ cung nhằm phổ cập, truyền bá một cách dễ dàng, hiệu quả âm nhạc dân tộc trong rộng rãi công chúng. Nhờ phương pháp này mà về sau đã có nhiều người nghiên cứu, học tập thực hiện trong việc sưu tầm, ký âm các làn điệu âm nhạc dân tộc giúp cho công tác giảng dạy thế hệ trẻ trong nhà trường.
Ngày nay, giới nghiên cứu âm nhạc rất trân trọng các tác phẩm của nhạc sĩ Nguyễn Hữu Ba đã được in thành sách : "Tự học đàn nguyệt" (1940),"Phương pháp và bài bản các nhạc cụ Việt Nam" , "Sưu tầm nghiên cứu tư liệu, thư tịch âm nhạc Việt Nam", "Dân ca Việt Nam" (1970) "Nhạc pháp quốc nhạc Việt Nam" (1961), "Vài thiển kiến về âm nhạc Việt Nam" (1950), "Bài đàn tranh" (1951), "Bài ca Huế" (1956), "Bài đàn nguyệt và bài đàn tỳ bà, bài đàn độc huyền, bài đàn nhị huyền" (1962), "Ca nhạc miền Trung" (1962) ... Chính những tác phẩm này là nguồn tài liệu quý báu giúp cho các thế hệ sau hiểu rõ hơn quá trình hình thành, phát triển nền quốc nhạc Việt Nam.
Năm 1945, nhạc sĩ Nguyễn Hữu Ba tham gia cách mạng, ông được tổ chức bố trí vào công tác ở Đoàn Văn hoá Xây dựng thuộc Thành uỷ Huế. Trong không khí kháng chiến chống Pháp của toàn dân tộc, nhạc sĩ Nguyễn Hữu Ba đã sáng tác nhiều ca khúc đầy hào khí tuổi trẻ: "Thanh niên đồng tiến", "Tiếng hát quân Nam", "Anh dương trời Nam"...
Năm 1948, ông là thành viên thuộc tổ chức UNESCO; Năm 1949, nhạc sĩ Nguyễn Hữu Ba sáng lập Tỳ Bà Trang (sau đổi là Tỳ Bà Viện) với mục đích: "Góp sức xây dựng một nền nhạc viện bằng cách tô bồi nhạc mới, chấn hưng và cải tổ âm nhạc cổ truyền".
Bàn thờ NS Nguyễn Hữu Ba tại Tỳ Bà việnNăm 1953, nhạc sĩ Nguyễn Hữu Ba làm Giám học Trường Quốc Gia Âm nhạc Kịch nghệ Sài Gòn. Năm 1957, nhạc sĩ Nguyễn Hữu Ba đã thành công trong việc cải tiến và đưa âm thanh điện tử vào nhạc cụ Việt Nam. Năm 1964, được sự giúp đỡ của GSTS Trần Văn Khê, nhạc sĩ Nguyễn Hữu Ba thực hiện đĩa hát "Việt Nam I", "Việt Nam II" và đạt giải thượng hạng của hãng đĩa Pháp, Đức. Từ 1968 đến 1972 nhạc sĩ Nguyễn Hữu Ba giữ chức vụ Giám đốc Trường Quốc gia Âm nhạc và Kịch Nghệ Huế. Năm 1970 ông hướng dẫn đoàn nghệ thuật âm nhạc cổ truyền biểu diễn thành công tại Osaka (Nhật Bản) và được tặng Huân chương văn hoá Bội tinh hạng nhất. Năm 1975, 1976 nhạc sĩ Nguyễn Hữu Ba về công tác tại Viện Âm nhạc TP. Hồ Chí Minh; Phó Chủ tịch UBMTTQVN TP.HCM; Phó Chủ tịch Hội Âm nhạc TP.Hồ Chí Minh. Với quá trình hoạt động âm nhạc có nhiều thành tích nổi bật, năm 1984 nhạc sĩ Nguyễn Hữu Ba vinh dự được Nhà Nước trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú (ngành ca Huế) đợt đầu tiên trong số 189 nghệ sĩ, nghệ nhân trong cả nước. Vinh dự hơn nữa là năm 1990 ông được tặng Huân chương Vì sự nghiệp đại đoàn kết toàn dân, năm 1997 ông được trao tặng Huân chương Độc lập hạng Nhì.
Ngày 14/7/1997, giới nhạc sĩ, công chúng yêu âm nhạc Việt nam vô cùng thương tiếc trước sự ra đi vào cõi vĩnh hằng của nhạc sĩ Nguyễn Hữu Ba. Ông đã từ trần tại TP. Hồ Chí Minh vào lúc 14 giờ, hưởng thọ 83 tuổi. Ông đã không có cơ hội để cùng nhân loại đón nhận sự kiện Nhã nhạc cung đình Huế được UNESCO công nhận là Kiệt tác di sản phi vật thể và truyền khẩu của nhân loại vào tháng 11.2003. Chính di sản này cũng đã có công lao rất lớn của ông trên lĩnh vực bảo tồn và phát huy các giá trị nghệ thuật âm nhạc dân tộc. Những năm tháng qua, nhiều người Huế luôn tâm đắc với tâm niệm của nhạc sĩ Nguyễn Hữu Ba "Cố đô Huế càng đẹp càng thơ hơn là khi chúng ta được thưởng thức nghệ thuật mô tả vẻ đẹp lịch sử ấy qua thi ca, âm nhạc, và chỉ có công năng của thi ca, âm nhạc mới truyền cảm một cách sâu xa vào lòng người và còn mãi với không gian".
Nội dung
Map
