MÙA XUÂN TRI ÂM LỜI CA HUẾ - Võ Quê

Details

Published Date

Written by Võ Quê

Hits: 1700

Nghệ sĩ Hồng Lê và con gái: Ánh Tuyết. Ảnh: Que Vo

   Mùa xuân, mùa khởi đầu của bốn mùa xuân hạ thu đông từ xưa đến nay là mạch nguồn sáng tạo cho các loại hình văn học nghệ thuật. Trên lĩnh vực nghệ thuật âm nhạc truyền thống dân tộc, Ca Huế, dân ca các bậc nghệ sĩ tài hoa xa xưa đã lấy mùa xuân đặt tên cho các làn điệu Nam xuân, lý Hoài xuân, lý Đoản xuân… với giai điệu mượt mà, thanh thoát, trong sáng chan chứa, dạt dào hương sắc xuân thì.

     Bên cạnh các làn điệu Ca Huế, dân ca có chữ xuân trên, giới nghệ sĩ soạn lời Ca Huế đã trang trọng xem mùa xuân là nguồn sáng tạo đầy tình, lai láng, khinh khoái tạo ý, tạo hồn cho họ soạn thành công những bài Ca Huế: "Mừng dịp, mừng xuân sang. Khắp nhơn hoàn thảy đều vui. Đầm ấm, hương ngát mai vàng. Cùng muôn hoa rỡ ràng, tràn đầy nguồn tươi thắm. Chim ca hát, gió họa đàn. Đây xuân nhật thanh bình, thỏa tình trần gian. Nhịp nhàng sống mùa thiều quang…" (Mừng xuân, điệu Phẩm tiết – Dạ Sĩ Thiện Trí).

     Những thắng cảnh quen thuộc, nổi tiếng của xứ Huế như Hương Giang, Ngự Bình đã được các soạn giả đưa vào những bài Ca Huế mùa xuân với sự trân trọng, thương yêu: "Dạo cung đàn nhắn bạn mình ơi! Ngồi nghe tiếng thêm nhớ bấy nhiêu, quê hương biền biệt. Dù xa Huế, nhưng người đi khắc trọn tình quê. Núi Ngự Bình thông chiều ngân nhạc. Dòng Hương đẹp tựa nhung êm gợi bao tình, nhịp chèo khoan nhặt. Dạ nào quên, nào quên. Tim ta khắc giữ trọn câu thề. Huế chẳng sai lòng, dòng Hương Giang càng trong biếc xanh, gợi lại tình thu xưa đầy trăng, Trường Tiền soi bóng, Hương Giang dòng nước trong thanh." (Cung đàn mùa xuân, điệu Hành vân)

     Một số soạn giả Khuyết Danh, các văn nhân thi sĩ như Ưng Bình Thúc Giạ Thị, Dạ Sĩ Thiện Trí, Thanh Tùng, Duy Sĩ… với tâm trạng mỗi người mỗi vẻ đã soạn lời Ca Huế về mùa xuân qua những góc nhìn khác nhau với các hình tượng, sắc tướng mùa xuân: Gió xuân, nắng xuân, mưa xuân, hoa xuân, vườn xuân, cảnh xuân, khúc ca xuân, cung đàn xuân…

     Trời đất giao hòa, nét trữ tình, duyên dáng từ cảnh quan mộng và thơ của xứ Thần Kinh cổ kính, trầm mặc chợt bừng sáng cùng dáng xuân hồng từ thanh sắc thảo hoa. Nét đẹp quyến rũ ấy đã mang lại nguồn tình cho những nghệ sĩ khiêm cung soạn lời Ca Huế với mùa xuân.

     Các soạn giả khi cảm hứng viết về mùa xuân, lời ca Huế tươi mà không sáo; vui, lạc quan mà chẳng sa đà vào chữ nghĩa huê dạng, ngoại hình. Mỗi bài ca về mùa xuân thành một tiểu cảnh hay bức tranh hài hòa, hữu tình sơn thủy: "Tỏa sương chiều, hoa gió cùng reo mừng xuân đến duyên dáng thân yêu, vui reo vạn vật.Niềm ưu ái với trần gian như đươm hồn thơ. Khắp Ta bà ôn hòa tươi sáng. Bừng tâm trạng, đẹp giang san, rạng xóm làng mọi loài vui đặng, sống vẻ vang tràn lan. Cùng đây đó hưởng cảnh thanh bình, no ấm an lành, thiệt là vinh, là xinh. Vẻ êm đềm khắp trong quần sinh. Gương ngời xuân tiết. Bức tranh tuyệt mỹ siêu hình…". (Mùa Xuân, điệu Hành vân – Dạ Sĩ Thiện Trí); "Lá giao cành. Trời đầy ánh trăng thanh, thêm dìu dặt khúc năm canh. Huế mình đây, khen ai khéo dệt bức tranh thêm yêu vô vàn. Áo tím chiều e ấp trong mưa. Nghe dào dạt lòng ta phong cảnh thành đô. Non nước đẹp bài thơ, sông Hương đôi bờ…". (Bài thơ xứ Huế, điệu Tứ đại cảnh - Duy Sĩ)

     Tình yêu lứa đôi luôn là đề tài quen thuộc xưa nay. Trong khung cảnh mùa xuân hoa thắm, hương lành, nam thanh nữ tú, tình yêu từ hồn người nhạy cảm, hòa nhập với thiên nhiên đồng điệu, đồng tình để từ đó người và người tìm nhau nghĩa kết, tâm giao: "Ngợi ca hồn xuân sắc của thiên nhiên. Lòng ta vẫn quá thầm thương, nên dù mai ngăn cách chuyện trăm năm vẫn mơ môt ngày đất xanh cành, cây nẫy lộc mầm đơm, mùa xuân dậy nồng hương, nối tình nhau muôn kiếp chẳng hề tan, nhớ thương nhau hoài… Bâng khuâng với bao cơn tình mộng. Đèn chong ngọn sắc lửa lung linh. Băn khoăn theo trang thơ tình chưa viết trọn nên càng xốn xang. Khi yêu rồi lửa đượm một trời thương" (Khúc xuân tình, điệu Tứ đại cảnh – Võ Quê)

     Trước mùa xuân huy quang, tâm hồn người chợt ung dung, tự tại. Tâm hướng vào sự phát tiết tinh anh của vạn vật đang hoa thơm cành, cây nẫy lộc mầm đơm. Quên đi chuyện lợi danh phù phiếm. Thoát khỏi mọi não phiền hệ lụy của thế thái nhân tình. Tâm hồn người chan chứa tứ xuân tươi, lãng mạn cùng tiết xuân hồng lắng sâu thi vị: "Thơ gợi hồn ta tứ thơ xuân thì, từng trang mới cảnh sắc xuân về bên vườn mẹ. Bước nhẹ vào thơ áo em màu lụa vàng mơ. Tâm hồn trắng trong giữa trời quê. Xuân gọi ngàn hoa thắm nở. Đàn dâng cung đời đêm xuân dạo hoài khúc hoàng mai. Tiếng nguyệt cầm lên khoan nhặt, lòng thắp sao trời lung linh đêm dài, sáng đường vui... Tiết xuân hồng, một bài ca xuân, nhạc tình bâng khuâng. Ngày xuân, mặt trời dâng. Cánh hoàng mai đẹp, Hương Ngự yên lành" (Một bài ca xuân, điệu Cổ bản – Võ Quê)

     Lời Ca Huế trang trọng nâng niu mùa xuân, xưng tụng mùa xuân ngân lên thanh thoát, réo rắt, nỉ non trong tiếng đàn xuân, người và thiên nhiên chung nguồn sinh lực mới: "Nét dịu dàng xuân dệt gấm giang san, đầy thi vị điểm trang. Xuân nêu thân mật. Xuân gieo sinh lực cùng muôn vật xuê xoang. Gió xuân đưa hòa dịu, chan chứa điệu ca xang… Muôn phương ôn lương hòa nhã, niềm nở an khang, kỹ cương, biểu dương thịnh cường. Xuân đem lại hoa, màu mọi nơi cho nhân loại thấm nhuần xuân tươi" (Xuân lành mạnh, điệu Tứ đại cảnh – Dạ sĩ Thiện Trí)

     Ngợi ca mùa xuân! Mùa xuân dệt gấm thêu hoa trong từng cung bậc bổng, trầm hòa thanh giữa lòng nhân thế! Bức tranh xuân bằng ca từ cổ kim, bằng giai điệu dân tộc sáng lên, thắm lên muôn hồng ngàn tía tặng người, dâng đời lấp lánh xuân, rất tri âm lời Ca Huế!

Võ Quê

Huế, 14.1.2021.